«نه». شاید تلفظ این کلمه آسان باشد اما مطمئن باشید هر کسی نمی‌تواند آنرا با صدای بلند ابراز کند.
بعضی‌اوقات پیش می‌آید که کسی از شما درخواستی کند و شما در موقعیتی قرار بگیرید که ندانید چه پاسخی باید به وی دهید. در این هنگام در یک تنگنایی قرار می‌گیرید. از طرفی می‌خواهید جواب منفی دهید ولی نمی‌دانید که بهترین شیوه این کار چه خواهد بود.
بسته به نوع تیپ شخصیتی‌تان «نه» گفتن می‌تواند کاری دشوار باشد، اما خبرهای خوبی برایتان داریم. فارغ از نوع تیپ شخصیتی، می‌توانید با رعایت ۴ مرحله، به شیوه‌ای مناسب و مثبت جواب منفی دهید.
در ابتدا باید بدانید که برای دادن جواب نه به هر کسی باید استراتژی داشته باشید. با این کار نه گفتن بسیار راحتتر خواهد بود بگونه‌ای که تابحال فکر آنرا هم نمی‌کردید.
پس مراحل زیر را مو به مو اجرا کنید، تا خیلی راحت بتوانید «نه» بگویید:
۱- اول از همه تشکر کنید
بله، درست متوجه شدید. اولین قدم در ساختن و پرداختن یک پاسخ، تشکر کردن است نه فکرکردن. یکی از بهترین روش‌هایی که می‌توانید هر نوع درخواستی را مدیریت کنید این است که خود را در موقعیت درخواست‌کننده قرار دهید. هر موقع که شخصی چیزی می‌خواهد خود را در موقعیتی قرار می‌دهد که خطر ردشدن و پذیرفته‌نشدن در آن وجود دارد. حال این درخواست هر چه می‌تواند باشد، برای اینکه از کسی بخواهیم کاری برای ما انجام دهد به اندکی جرأت نیاز داریم. بهترین روش برای ایجاد رابطه این است که این تلاش را درک کرده و به شکلی مناسب از درخواست‌کننده تشکر کنیم. مطمئنا به این نتیجه خواهید رسید که کار شما شخص مقابل را در موقعیتی آرامش‌بخش قرار خواهد داد و وی احساس راحتی خواهد کرد – حال پاسخ شما هر چه می‌خواهد باشد.
اصلا مهم نیست در چه شرایطی قرار دارید – می‌خواهد کاری باشد یا شخصی – اول از همه از درخواست‌کننده به خاطر اینکه به شما فکر کرده و این فرصت را به شما داده تشکر کنید.
بگذارید دو مثال متفاوت را بررسی کنیم:
رئیستان از شما می‌خواهد که آخر هفته سر کار بیایید. شما هم اصلا دلتان نمی‌خواهد که جمعه سر کار بیایید چون از شنبه تا پنجشنبه به اندازه کافی سر کار بوده‌اید. یا، یکی از دوستانتان از شما می‌خواهد که درست در لحظه آخر آنها را در یک کنسرت همراهی کنید. شما هم اصلا علاقه‌ای به این کنسرت ندارید. حتی اگر قرار دندانپزشکی هم داشته باشید و نتوانید این درخواست را قبول کنید، می‌بایست تشکر خود را از اینکه از شما دعوت شده است ابراز کنید. لازم نیست که زیاد هم مبالغه کرده و خودتان را به زحمت بیاندازید. فقط سکوت کرده و جمله‌ای بگویید مانند، «خیلی ممنونم که به فکرم بودید.» یا «از اینکه از من دعوت کردید خیلی متشکرم». این کار حتی اگر جوابتان «نه» باشد، بهترین راه برای جلب نظر مخاطب و ایجاد یک رابطه دوطرفه است.
۲- مکث کرده و به پاسختان فکر کنید
درونگراها به خوبی می‌دانند که چگونه اول فکر کرده و بعدا عمل کنند. با این حال اگر شما برونگرا هستید، حتی فکرش را هم نمی‌کنید که مکث کردن چگونه می‌تواند همچون نوک پیکان پاسختان عمل کند. قبل از اینکه سریعا «نه» بگویید، در مورد پاسختان کمی فکر کنید و اصلا نترسید که برای پاسخ‌دادن از مخاطبتان فرصت بخواهید. بعضی‌اوقات جواب درست در دقیقه آخر به ذهنتان خطور می‌کند و ما همیشه احساس می‌کنیم که بلافاصله باید جواب مخاطبمان را بدهیم. اما اوضاع همیشه به این شکل نیست. ببینید می‌توانید لحظه‌ای مکث کرده و زمان پاسختان را طولانی‌تر کنید، سپس از درخواست‌کننده بپرسید تا چه زمانی فرصت دارد که به او پاسخ دهید. زمان گذاشتن بر روی پاسخ، می‌تواند این موضوع را تضمین کند که جوابتان مناسب و شایسته باشد.
اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید که دوست دارید هر آنچه که به ذهنتان می‌رسد را بر زبانتان جاری کنید، پیشنهاد می‌کنیم در این خصوص این فرصت را به خود بدهید که کمی به پاسختان فکر کنید و درخواست داده شده با دیدگاهی منطقی بنگرید. اگر جزو افراد فکری (T) هستید، زمان گذاشته و به اثر پاسختان بر روی احساسات افرادی که با آنها ارتباط دارید، حتی بر روی خودتان، فکر کنید. شاید به این نتیجه رسیدید که با کمی تأمل دلایل قانع‌کننده‌ای داشته باشید که به جای نه پاسخ آری بدهید.
۳- اطلاعات بیشتری بخواهید
حتی اگر می‌دانید که پاسختان چه خواهد بود، لحظه‌ای درنگ کرده و پیش از پاسخ، درخواست را حلاجی کنید.
گاهی‌اوقات ما به اندازه کافی زمان نگذاشته و اصلا نمی‌دانیم که به چه چیزی داریم «نه» می‌گوییم. احساسی‌ها (F) و منعطف‌ها (P) می‌توانند در این خصوص از منطقی‌ها (S) و منظم‌ها (J) کمک بگیرند.
فرض کنید رئیستان از شما این درخواست را می‌کند: «می‌تونی روز شنبه از بچه‌های من مراقبت کنی؟» در ابتدا شاید این درخواست در ذهنتان اینگونه به نظر برسد که قرار است از چند تا بچه شلوغ و پرسروصدا مراقبت کرده و تا صبح خواب نداشته باشید. حال اگر بدانید که فقط قرار بوده برای یک ساعت از آنها نگه‌داری کنید چه؟ و یا قرار باشد همراه با آنها به پارک مورد علاقه‌تان بروید؟
اگر زمانی که برای این کار گذاشتید به عنوان اضافه‌کاری محسوب می‌شد باز هم آنرا رد می‌کردید؟ اگر با این کار دوبرابر اضافه‌کاری می‌گرفتید یا حتی ترفیع شامل حالتان می‌شد چه؟
شاید تحت شرایطی خاص، نظر شما تغییر کند. پس تا زمانیکه تمام اطلاعات موردنیازتان را جمع‌آوری نکرده‌اید، هرگز به یک فرصت ایده‌آل «نه» نگویید.
۴- با بیانی مثبت پاسخ منفی دهید
حتی اگر قصد داشته باشید که یک فرصت یا دعوت را رد کنید، می‌توانید با حفظ ارتباط غیرکلامی سرزنده خود، تصمیمتان را به شکلی مثبت اعلام کنید. افراد نه تنها به آنچه که می‌گوییم بلکه به چگونگی گفتن ما نیز عکس‌العمل نشان می‌دهند. یک پاسخ منفی حتما نباید اثر منفی روی مخاطبمان داشته باشد. زبان بدن شما هنوز هم می‌تواند گرمی و اشتیاقتان را نشان دهد، در حالیکه کلامتان نشان‌دهنده عدم پذیرش و مخالفت شماست.
اگر پاسختان واقعا منفی است، تا آنجا که ممکن است آنرا واضح و شفاف اعلام کنید. به هیچ‌وجه طفره نرفته و دوپهلو صحبت نکنید. برای مثال با یک لبخند می‌توانید بگویید: «من نمی‌توانم روز جمعه شما را همراهی کنم». افراد احساسی (F) با شنیدن این پاسخ از شما متوجه خواهند شد که شما به این درخواست نه گفته‌اید نه به کسی که این درخواست را به شما داده است. اصلا لازم نیست که به خاطر جواب «نه» که گفته‌اید عذرخواهی کنید. شما پیشنهاد درخواس‌کننده را قبول نکرده‌اید، نه اینکه او را پس زده باشید.
جمع بندی: تشکر کرده، شفاف‌سازی کنید، فکر کنید و پاسخ دهید
حتی اگر مجبور باشید بلافاصله به دعوت یا درخواست مخاطبتان پاسخ دهید، سریعاً می‌توانید این فرایند چهار مرحله‌ای را اجرا کنید. زمانیکه از درخواست‌کننده تشکر می‌کنید و پیشنهاد وی را شفاف‌سازی می‌کنید، سپس به شیوه‌ای سازنده و مثبت اوضاع را ارزیابی کرده و پاسخ وی را دهید. با این روش می‌توانید بهترین شخصیت ممکن را از خود بروز داده و در عین حالی که می‌توانید بهترین تصمیم‌ها را بگیرید، رابطه خود با دیگران را نیز حفظ می‌کنید.
